Aktualności

Okres Wielkanocny to 50 dni radości

Okres Wielkanocny to 50 dni radości

diakonia: Diecezjalna Diakonia Liturgiczna

Trwa on od Niedzieli Zmartwychwstania do uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Ten czas obchodzi się z wielką radością jako jeden dzień świąteczny, jako "wielką niedzielę". Osiem pierwszych dni Okresu wielkanocnego stanowi Oktawę Wielkanocy. Obchodzi się je jako uroczystości, mają więc one charakter bardzo uroczysty. Wynika to z faktu, że prawda o Zmartwychwstaniu - największa i najradośniejsza powinna stać się osobistym przeżyciem każdego chrześcijanina. W tym przeżyciu pomocna ma być liturgia, zwłaszcza niedzieli, z których każda jest powtórzeniem Wielkanocy (stąd nazwy II, III itd. Niedziela Wielkanocy). Ostatnim dniem oktawy wielkanocnej jest II Niedziela Wielkanocna, czyli Miłosierdzia Bożego.

Obecnie trwamy w najważniejszym okresie liturgicznym naszego chrześcijańskiego roku. A czym jest cały rok liturgiczny? Życie człowieka toczy się w konkretnej przestrzeni i czasie. Czas jest właśnie tym elementem, który porządkuje życie codzienne i nadaje harmonijny charakter egzystencji. W kontekście liturgii przez wieki chrześcijanie zastanawiali się w jaki sposób to, co stanowi życie codzienne, profanum, wynieść na poziom wyższy, uczynić z niego sacrum. Bo taka jest rola liturgii: proste gesty człowieka uczynić kanałami łaski i przestrzenią spotkania z Bogiem. I tak, jak uporządkowany jest rok kalendarzowy, w którym obchodzimy różne rocznice i rodzinne uroczystości, tak też Kościół wypracował pojęcie roku liturgicznego, w trakcie którego celebrujemy tajemnice wiary. W nim, dzięki mocy Ducha Bożego, terazdziś staje się realnie uchwytne w kontekście wiary, tak dalece, że prawdziwy staje się np. nasz śpiew Psalmu na Boże Narodzenie „dzisiaj Chrystus nam się narodził”. 

Rok liturgiczny w Kościele rozpoczyna się wcześniej, niż kalendarzowy. W ostatnich dniach listopada, bądź początkowych grudnia rok liturgiczny rozpoczyna pierwsza niedziela Adwentu. Adwent (od łac. adventus – przyjście) to czas radosnego oczekiwania na przyjście Chrystusa. Dzieli się na dwie części, przed 16 grudnia, kiedy celebrujemy tajemnicę ostatecznego przyjścia Pana na końcu czasów, i po 16 grudnia, kiedy przygotowujemy się już bezpośrednio na pamiątkę Jego narodzin. Pośród obu tych prawd pamiętamy o trzecim przyjściu, a w zasadzie przychodzeniu: tu i teraz, w Słowie i sakramentach. Adwent trwa 4 tygodnie i w jego przeżywaniu towarzyszą na patroni adwentowego czuwania: Prorocy Izajasz i Jan Chrzciciel i oczywiście Maryja, która szczególnie prowadzi przez tę drugą część. Pośród wielu tradycji adwentowych na szczególną uwagę zasługują msze roratnie, czyli msze o świcie odprawiane z formularza o Matce Bożej. Światło lampionów ma nam przypominać o Chrystusie, który przychodzi i który jest prawdziwą Światłością, a przynosi Go nam Matka Boża, Jutrzenka. Symbolizuje Ją  świeca roratnia. Warto również przypomnieć o tradycyjnym wieńcu adwentowym. W liturgii dominuje kolor fioletowy. Trzecia niedziela adwentu jest zwana niedzielą radości, gaudete, i przypomina nam o zbliżających się świętach. Wówczas można użyć szat koloru różowego.

Po zakończonym Adwencie następuje kres Bożego Narodzenia. Boże Narodzenie jest drugą po Wielkanocy najważniejszą uroczystością obchodzoną od starożytności przez chrześcijan dla wspomnienia i uczczenia narodzin Jezusa Chrystusa. Okres Bożego Narodzenia trwa od 25 grudnia do Święta Chrztu Pańskiego – niedzieli po 6 stycznia, czyli po Uroczystości Objawienia Pańskiego, powszechnie nazywanej Uroczystością Trzech Króli. Chrześcijanie, nie znając faktycznej daty narodzin Jezusa, wybrali symbolicznie dzień zimowego przesilenia, po którym noc – ciemność ustępuje dniu – światłu, nawiązując w ten sposób do obrazu Jezusa jako „Światłości Świata”. W tym najkrótszym okresie celebrujemy pojawienie się Mesjasza, Zbawiciela, czego szczególnym znakiem jest kolor biały w liturgii, oraz zwyczaj śpiewania kolęd, które poetycko ujmują najważniejsze prawdy naszej wiary, stąd bardzo wartościowe jest zwracanie szczególnej uwagi na ich treść, na słowa.

Pomiędzy okresem Bożego Narodzenia w Wielkim Postem mamy pierwszą część Okresu Zwykłego. Dominuje w nim kolor zielony. Cały Okres obejmuje 33 lub 34 niedziele i tygodnie. Nie obchodzi się w nim żadnej szczegółowej tajemnicy Chrystusa (jak w innych okresach), lecz wspomina się misterium Chrystusa w jego pełni. Okres Zwykły zaczyna się w poniedziałek po niedzieli Chrztu Pańskiego i trwa do wtorku przed Wielkim Postem . Powtórnie zaczyna się w poniedziałek po niedzieli Zesłania Ducha Świętego i kończy się przed I Nieszporami I Niedzieli Adwentu. Chociaż nazywany jest zwykłym, to jednak jest naszpikowany wieloma uroczystościami i świętami, którymi celebrujemy wiele prawd naszej wiary. 

Wielki Post to czas 40 dniowego przygotowania do świąt paschalnych. Trwa od Środy Popielcowej do wieczora Wielkiego Czwartku. Dominuje w nim kolor fioletowy. To czas pokuty i nawrócenia. Charakterystycznego są nabożeństwa pasyjne: Gorzkie Żale i Droga Krzyżowa. Czytania liturgiczne w tym okresie są szczególnie bogate w treść dotyczącą Przymierza człowieka z Bogiem, oraz przygotowania do dzieła odkupienia. Wielki Post dzieli się na dwie części: do piątej niedzieli przeżywamy szczególnie treści o pokucie i nawróceniu, zaś od piątej niedzieli, kiedy zasłaniane są w kościoła wizerunki pańskie, w sposób bezpośredni rozważamy już treści dotyczące męki i śmierci Chrystusa.

Triduum Paschalne to najkrótszy, ale jednocześnie najważniejszy okres liturgiczny. Trwa zaledwie trzy dni. Rozpoczyna się Mszą Świętą Wieczerzy Pańskiej i kończy uroczystymi Nieszporami Chrzcielnymi Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Z uwagi na przebogatą symbolikę tych dni nie będę ich szczegółowo omawiał, jednak warte podkreślenia jest to, że chociaż jest to najkrótszy okres liturgiczny, to stanowi on sedno całego roku liturgicznego, ponieważ celebrowane są w nim najważniejsze tajemnice naszej wiary. Dlatego naprawdę warto przed tymi świętymi dniami poświęcić czas na lekturę, która przygotuje nas na symbole i treści, które w tych dniach będą sprawowane.

 Po II Nieszporach Niedzieli Zmartwychwstania rozpoczyna się Okres Wielkanocny i trwa aż 50 dni, do Niedzieli Zesłania Ducha Świętego. Dominuje kolor biały w liturgii. To czas radosnego świętowania zwycięstwa Chrystusa. Teksty liturgiczne przypominają nam o wielkiej wartości ofiary Chrystusa, zaś Słowo Boże prowadzi nas przez życie pierwotnej wspólnoty Kościoła, pierwszych gmin chrześcijańskich, dla ukazania wielkiego dynamizmu wiary, jaki się wtedy rodził. Niedziela Zesłania Ducha Świętego kończy w Kościele okres Wielkanocny, po którym powraca w liturgii kolor zielony i Okres Zwykły.

W ciągu roku liturgicznego celebrujemy wszystkie tajemnice naszej wiary i dzięki temu czas chronos, ten zwykły, codzienny, przepływający nam przez palce, może stać się kairos, czasem naszego uświęcenia, zbliżania się do Boga. Pozostaje tylko życzyć, abyśmy z głęboką wiarą przeżywali rok rocznie te misteria. Dobremu przygotowaniu do tego może przysłużyć się np. lektura jakiejś pozycji dt. danego okresu liturgicznego, czy wysłuchanie katechezy liturgicznej, których chociażby w Internecie jest pełno. Wiele zależy od nas, czy liturgię uczynimy rzeczywiście naszym chlebem powszednim, chlebem, którym karmić się będzie nasza wiara.